Dr hab. Kamil Mamak po kilku latach spędzonych na Uniwersytecie Helsińskim powrócił na Uniwersytet Jagielloński. Do Krakowa przeniósł się z uzyskanym w ubiegłym roku ERC Starting Grant na przeprowadzenie badań nad filozoficznymi, etycznymi i prawymi aspektami związanymi ze sztuczną inteligencją (AI) i robotami. Na ten cel otrzymał 1,5 mln euro z Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych.
Dr hab. Kamil Mamak do niedawna był zatrudniony na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Helsińskiego. W ostatnim roku pobytu w Finlandii postawił sobie za cel napisanie dobrego wniosku o grant European Research Council z prawa. Nie zrażały go historie osób, którym przyznano finansowanie nawet po trzecim czy czwartym podejściu. Jemu udało się to za pierwszym razem. Na jego sukces pracował sztab ludzi. Udzielono mu wsparcia merytorycznego – jakiego języka używać, jakich argumentów, czego należy unikać, sam wniosek czytano bardzo wnikliwie od tej strony. To nie byli ludzie, którzy szkolą jedynie z zakresu na przykład administrowania grantem, ale też wiedzą, w jaki sposób piszę się taki wniosek grantowy.
Fińskie uczelnie zdają sobie sprawę, że granty ERC to nie tylko prestiż, ale i konkretne pieniądze, więc gdy sukces jest o krok, mocno inwestują w badacza. Wszystko po to, żeby ubiegający się o grant zrobił dobre wrażenie podczas rozmowy. U mnie zatrudniono ekspertkę z Brukseli, która prowadziła treningi z wystąpień publicznych. Rozmowa na drugim etapie w ERC trwa zazwyczaj trzy minuty, więc chodzi o to, by mówić płynnie. Nie dowierzałem, kiedy otrzymałem informację, że znalazłem się w gronie laureatów. Miałem jednak poczucie winy w stosunku do osób z Uniwersytetu Helsińskiego, które mi pomogły. Miałem wrażenie, że je wykorzystałem, gdyż ecyzja o moim odejściu z tej uczelni już zapadła – przyznaje dr hab. Kamil Mamak. Jego przenosiny do Krakowa były spowodowane przede wszystkim względami rodzinnymi, a powrót na Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego zdecydowanie najwygodniejszym rozwiązaniem. Tu zna wielu pracowników zarówno naukowych, jak i administracyjnych. Dodatkowym atutem było też wsparcie, które otrzymał ze strony nowych władz dziekańskich i rektorskich najstarszej polskiej uczelni.
Grant dr. hab. Kamila Mamaka pod akronimem ROBOCRIM dotyczy przeprowadzenia badań nad filozoficznymi, etycznymi i prawymi aspektami związanymi z AI i robotami. Projekt tworzy filozoficzne podstawy prawa karnego, które uwzględnia roboty i tym samym przygotowuje grunt pod współpracę człowieka z nimi. Konkretny pomysł na grant związany z nowymi filozoficznymi podstawami prawa karnego narodził się z mojego zanurzenia w literaturze etycznej i filozoficznej dotyczącej AI i robotów. Uczestniczyłem aktywnie w wydarzeniach naukowych z filozofami, pisałem też teksty filozoficzne, prowadziłem zajęcia dla studentów i debatowałem na powiązane tematy. Zauważyłem, że refleksja nad prawem karnym nie nadąża za zmieniającą się rzeczywistością i za problemami, które w filozofii są dyskutowane od lat. Co więcej, same podstawy prawa karnego opierają się na założeniach, które nie współgrają z rozwojem AI i robotyki – mówi dr hab. Kamil Mamak.
Naukowiec przyznaje, że wprawdzie w swoich tekstach poruszał mniejsze kwestie z pogranicza prawa karnego i filozofii AI i robotów, jednak problem filozoficznych podstaw prawa karnego wydał mu się zbyt rozległy, by omawiać go w pojedynczych artykułach w ramach dotychczasowego sposobu działania. Wiedziałem, że aby podjąć się tak dużego tematu, muszę mieć do tego odpowiednie warunki, które może zapewnić właśnie finansowanie ERC. Jest to pięcioletni grant, pozwalający na zbudowanie zespołu badawczego i prowadzenie projektów w takiej formie, jaką sobie zaplanuję. Złożyłem wniosek o grant i udało mi się go otrzymać za pierwszym podejściem. Obok mnie w grancie mam finansowanie dla doktoranta/doktorantki oraz dwóch osób po doktoracie. Projekt ma trzy główne cele: odpowiedzieć na pytanie, czym są roboty z perspektywy prawa karnego, przedstawić i uzasadnić fenomenologiczne ujęcie prawa karnego oraz opracować modele instytucji prawa karnego przeznaczone dla robotów – dodaje naukowiec.
Kamil Mamak jest filozofem i prawnikiem. Jest profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego zatrudnionym w Katedrze Prawa Karnego UJ. W latach 2021-2024 pracował jako postdoc w grupie badawczej RADAR: Robophilosophy, AI Ethics and Datafication w Departamencie Filozofii Praktycznej na Uniwersytecie Helsińskim. Członek zarządu Krakowskiego Instytutu Prawa Karnego. Posiada doktorat z prawa (2018) oraz filozofii (2020). Jest autorem pięciu monografii książkowych. Jego dwie najnowsze książki „Ethics in Human-like Robots” i „Robotics, AI and Criminal Law: Crimes against Robots” były opublikowane w wydawnictwie Routledge. Autor artykułów publikowanych w międzynarodowych czasopismach z zakresu prawa, filozofii, technologii i etyki, m.in. w „European Journal of Criminology”, „Ethics and Information Technology”, „International Journal of Social Robotics”, „AI & Society”, „Medicine, Healthcare, and Philosophy”, „Science and Engineering Ethics”, „European Journal of Crime”, „Criminal Law and Criminal Justice”, „Frontiers in Robotics and AI” i „Criminal Justice Studies”. Otrzymał grant z Narodowego Centrum Nauki oraz stypendium ministra dla wybitnych młodych naukowców.
